×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Badanie ostrości wzroku do dali

dr n. med. Arkadiusz Pogrzebielski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego w Krakowie
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków
Scanmed, Szpital św. Rafała w Krakowie

Opis badania

Badanie ostrości wzroku do dali służy ocenie zdolności rozdzielczej siatkówki, czyli postrzegania dwóch punktów położonych w bezpośredniej bliskości jako punktów oddzielnych. W ujęciu anatomicznym warunkiem tego jest pobudzenie w siatkówce dwóch elementów światłoczułych (czopków), między którymi znajduje się jeden niepobudzony czopek. Średnica jednego czopka wynosi 0,0046 mm. Jeśli przeprowadzimy dwie linie, które łączą każdy z dwóch pobudzonych czopków z tzw. punktem węzłowym będącym środkiem układu optycznego oka (zob. Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji), wówczas powstanie kąt o wielkości 1 minuty kątowej. Wartość ta stała się podstawą zasady pozwalającej zmierzyć ostrość wzroku i jest zarazem miarą ostrości wzroku.

Badanie ostrości wzroku przeprowadza się najczęściej na tzw. tablicach Snellena (ryc. 1). Znajduje się na nich wiele znaków o różnej wielkości nazywanych optotypami (np. cyfry, litery lub, dla dzieci i osób nieumiejących czytać, rysunki). Optotypy ułożone są w rzędach. Ich wielkość zmniejsza się w każdym kolejnym rzędzie. Przy każdym podana jest też odległość, z jakiej elementy optotypów w tym rzędzie widoczne są pod kątem 1 minuty. Optotypy mają w całości wielkość 5 minut kątowych, a elementy odróżniające je od siebie mają wartość 1 minuty kątowej, np. cyfry 1 i 7 lub 5 i 6 różnią się tylko pojedynczymi niewielkimi elementami w typografii, podobnie litery U i V, czy I oraz L. Taka wielkość optotypów ułatwia ich rozróżnianie i komunikację z pacjentem.

Ryc. 1. Tablice Snellena (źródło: National Eye Intitute, National Institutes of Health)

Ostrość wzroku zapisuje się w postaci ułamka. W liczniku wpisuje się odległość, z jakiej badany odczytuje optotypy (w Polsce jest to 5 m). W mianowniku wpisuje się wartość widniejącą przy ostatnim prawidłowo rozpoznanym przez pacjenta rzędzie optotypów (tj. odległość, z jakiej elementy optotypów widziane są pod kątem 1 minuty, albo – inaczej – odległość, z jakiej badany powinien je rozpoznać, jeśli ma pełną ostrość wzroku). Jeśli pacjent prawidłowo rozpoznaje optotypy z ostatniego, najniższego rzędu, to jego ostrość wzroku wynosi 5/5 lub w zapisie dziesiętnym 1,0. Jeśli rozpoznaje tylko optotyp w pierwszym, najwyższym rzędzie na tablicy, to jego ostrość wzroku wynosi 5/50, a w zapisie dziesiętnym 0,1. W przypadku małej ostrości wzroku, kiedy pacjent nie jest w stanie rozpoznać nawet najwyżej położonych optotypów, należy, metr po metrze, przesuwać albo pacjenta w stronę tablicy, albo tablicę w stronę badanego. Jeśli na przykład pacjent zaczyna prawidłowo rozpoznawać największe optotypy z odległości 2 m, to jego ostrość wzroku wynosi 2/50, a w zapisie dziesiętnym 0,04. Można też pokazywać pacjentowi dłoń i prosić o podanie liczby pokazywanych placów (zapisuje się to skrótem lp z x cm – liczenie palców z x cm). Jeśli pacjent nie potrafi policzyć palców, to bada się postrzeganie ruchów ręki (skrót rrpo – ruchy ręki przed okiem). Jeśli badany ma jeszcze gorszą ostrość wzroku, to za pomocą silnej latarki należy zbadać poczucie światła (skrót – pś). W końcu może się zdarzyć, że w badanym oku nie ma nawet poczucia światła, co zapisuje się skrótem bpś (oznacza to całkowitą ślepotę).

Istnieją również inne, alternatywne testy (np. test LogMAR, test z literą E, pierścienie Landholta, test Sheridana Gardinera), ale nie są one w Polsce powszechnie stosowane.

Ryc. 2. Tablice ETDRS (źródło: National Eye Intitute, National Institutes of Health)

Testy, w których pokazywane są pojedyncze optotypy (np. test Sheridana Gardinera), są bardziej przydatne przy badaniu pacjentów z niedowidzeniem, u których obserwuje się zjawisko natłoku (ang. crowding). Jest to fenomen, który polega na nakładaniu się położonych blisko siebie obiektów. Pacjenci z niedowidzeniem widzą lepiej, jeśli pokazuje im się testy z pojedynczymi optotypami, a nie testy z wieloma optotypami w rzędzie, jak na tablicach Snellena. Wyniki uzyskiwane w badaniach z zastosowaniem różnych tablic są zbliżone, ale nie są równoważne.

Jak się przygotować do badania?

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, choć jak każdy test psychofizyczny zależy od stanu psychicznego pacjenta, dlatego dobrze jest, aby pacjent był wypoczęty i odpowiednio skupiony w trakcie badania. Warto zabrać ze sobą wszystkie wyniki wcześniejszych badań, poprzednie recepty okularowe, karty informacyjne z pobytów w szpitalu itp.

Wskazania do badania ostrości wzroku

Badanie ostrości wzroku jest podstawowym badaniem i wykonuje się je w trakcie niemal każdej wizyty okulistycznej.

Możliwe powikłania po badaniu ostrości wzroku

Badanie nie wiąże się z żadnymi działaniami niepożądanymi.

Jakie stany występujące po badaniu powinny skłonić do kontaktu z lekarzem?

Samo badanie ostrości wzroku nie niesie dla pacjenta żadnego zagrożenia.

Schematyczna tablica Snellena – system oceny ostrości wzroku do dali
Tablice Snellena Zapis dziesiętny
5/50 0,1
5/25 0,2
5/20 0,25
5/12,5 0,4
5/10 0,5
5/6,25 0,8
5/5 1,0
08.10.2015
Zobacz także
  • Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji (starczowzroczność, niedomoga akomodacji)
  • Badanie wady wzroku (wady refrakcji)
  • Badanie ostrości wzroku do bliży
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta