×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Jęczmień na oku - przyczyny, jak się go pozbyć, czy jest groźny?

dr n. med. Arkadiusz Pogrzebielski
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków

Jęczmień to ostra forma miejscowego zakażenia powiek. Jęczmień objawia się zwykle bolesnym, ograniczonym obrzękiem powieki i obecnością guzka zapalnego. Jęczmień może występować także u dzieci. Podstawą leczenia w przypadku jęczmienia są ciepłe okłady i masaż powieki.

Jęczmień na oku - co to jest i jak powstaje?

Jęczmień (hordeolum) to ogólne określenie ostrego, miejscowego zakażenia powiek. Jeśli obejmuje mieszki włosowe rzęs, powstaje zwykle na skutek zaczopowania ich ujścia oraz zakażenia gruczołów łojowych Zeissa lub gruczołów rzęskowych (potowych) Molla. Nazywany jest wówczas jęczmieniem zewnętrznym. Jeśli jęczmień rozwija się w gruczołach tarczkowych Meiboma, określa się go jako jęczmień wewnętrzny.

Gruczoły tarczkowe Meiboma produkują łojową wydzielinę i znajdują się w głębi powieki w tzw. tarczce, włóknistej tkance nadającej powiekom charakterystyczny kształt. W powiece górnej znajduje się ich 30–40, natomiast w dolnej – 20–30. Ujścia gruczołów Meiboma znajdują się w brzegach powiek. W przypadku zapalenia tych gruczołów lub ich nieprawidłowego funkcjonowania (dysfunkcji) dochodzi do ich pogrubienia i zablokowania odpływu wydzieliny łojowej. W dalszej kolejności następuje wtórne zakażenie.

Jęczmień na oku - przyczyny powstawania

W 90–95% przypadków jęczmień wywołany jest przez zakażenie gronkowcami, niekiedy przez inne drobnoustroje chorobotwórcze.

Do czynników ryzyka rozwoju jęczmienia zalicza się:

  • zaburzenia czynności (dysfunkcję) gruczołów tarczkowych Meiboma
  • przewlekłe zapalenie brzegów powiek (blepharitis)
  • trądzik różowaty.

Jęczmienie częściej występują u chorujących na cukrzycę oraz u osób z łojotokiem lub łojotokowym zapaleniem skóry.

Jęczmień na powiece - jak czesto występuje?

Nie wiadomo, jak częste są jęczmienie, jednak w praktyce lekarskiej i w życiu codziennym spotyka się je dość powszechnie. Jęczmienie częściej występują u dorosłych niż u dzieci. Prawdopodobną tego przyczyną może być większe stężenie hormonów androgennych (tj. męskich hormonów płciowych), zwiększona lepkość wydzieliny łojowej oraz częstsze u dorosłych zapalenie gruczołów Meiboma i trądzik różowaty. Obserwuje się także nieznacznie częstsze występowanie jęczmienia między 3.–5. dekadą życia.

Jak lekarz stawia diagnozę jęczmienia?

Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i badania klinicznego, najczęściej w lampie szczelinowej. Lekarz dokładnie ogląda powiekę, gałkę oczną i tkanki wokół oczodołu. W badaniu stwierdza się obecność ograniczonego obrzęku, zaczerwienienia, tkliwości i guzka, niekiedy z widocznym ropnym czopem prześwitującym przez skórę. Jeśli jęczmienia nie widać gołym okiem, można je wyczuć dotykiem. Przy badaniu należy zwrócić uwagę, czy nie stwierdza się cech trądziku różowatego. Podwyższona temperatura i powiększenie węzłów chłonnych wskazują na chorobę ogólną. Należy wówczas brać pod uwagę zapalenie tkanek oczodołu. Rutynowo w diagnostyce nie przeprowadza się badań laboratoryjnych, a przydatność kliniczna posiewów jest bardzo mała.

Jęczmień na oku - objawy

Jęczmień charakteryzuje się bolesnym, ograniczonym obrzękiem powieki i obecnością guzka zapalnego, któremu towarzyszy zaczerwienienie. Niekiedy pierwszym objawem może być ogólny obrzęk i zaczerwienienie całej powieki, które z czasem ogranicza się do mniejszego obszaru. W bardzo rzadkich przypadkach zakażenie obejmuje całą powiekę. Jęczmienie mogą być jedno- lub dwustronne, pojedyncze lub mnogie. Niejednokrotnie w wywiadzie stwierdza się, że podobne zakażenia miały już miejsce w przeszłości. Jęczmień nie powoduje zaburzeń widzenia.

Jęczmień - jak się go pozbyć domowymi sposobami?

Podstawą leczenia są okłady rozgrzewające i masaż, uzupełnione miejscowym zastosowaniem antybiotyków. W przypadku jęczmienia zaleca się 4 razy na dobę ciepłe okłady trwające przez 10–15 minut. Jęczmień można rozgrzewać, kładąc na powieki kompres lub przytykając mały szklany pojemnik (np. buteleczkę na lekarstwa) wypełniony ciepłą wodą lub ugotowane jajko (czyste, ciepłe, w skorupce). Towarzyszący okładom masaż można wykonywać palcem, krawędzią buteleczki lub innym przedmiotem.

Mimo powszechnie panującego przekonania nie ma ewidentnych dowodów, że stosowane kosmetyki powodują lub nasilają chorobę, należy jednak rozważyć rezygnację ze stosowania dotychczasowego opakowania kosmetyków do makijażu, kremów do powiek lub płynów do oczu, bo mogą być zakażone.

Jęczmień na powiece - pocieranie złotem

Skuteczność leczenia jęczmienia przez jego pocieranie złotą obrączką nie ma nic wspólnego z materiałem, z jakiego jest ona wykonana, a z faktem, że w trakcie masażu dochodzi do odblokowania zamkniętych ujść gruczołów. Masaż przeprowadza się zawsze w kierunku ujścia gruczołów w krawędzi powieki, czyli w powiece górnej z góry do dołu, a w powiece dolnej – z dołu ku górze.

Jęczmień na oku – czy wolno wyciskać?

Nie, nie należy wyciskać ani nakłuwać jęczmieni samodzielnie. Może to jedynie pogorszyć stan powieki. Jeśli jęczmień obejmuje mieszek włosowy rzęsy, można ją wyrwać, ale delikatnie, czystą pęsetą. Mechaniczne otwarcie jęczmienia może zostać przeprowadzone jedynie przez lekarza.

Jęczmień na powiece - kiedy do lekarza?

Jeśli w ciągu 2–3 dni leczenia zachowawczego (ciepłe okłady, masaż) nie następuje żadna poprawa, należy zgłosić się na konsultację do okulisty.

Pilna wizyta okulistyczna jest wskazana w przypadku:

  • obrzęku całego oka (nie tylko powiek) i/lub pojawienia się sinoczerwonej obwódki wokół rogówki (tj. zadrażnienia rzęskowego/głębokiego)
  • zaburzeń widzenia
  • wypadania rzęs towarzyszącego pogrubieniu powieki
  • pojawienia się gorączki
  • powiększenia i tkliwości regionalnych węzłów chłonnych.

Jęczmień na oku - leczenie

Mechaniczne otwarcie jęczmienia przyspiesza proces gojenia. Jeśli jęczmień obejmuje mieszek włosowy rzęsy, można ją delikatnie wyrwać, co powoduje otwarcie jęczmienia. Nacięcia jęczmienia może dokonywać wyłącznie lekarz.

Ważne jest stosowanie okładów rozgrzewających i masażu. Miejscowo podaje się antybiotyki w postaci kropli ocznych lub maści.

W razie pojawienia się gorączki, złego samopoczucia, tkliwości powiększonych regionalnych węzłów chłonnych oraz objawów uogólnionego zakażenia podejrzewa się bakteriemię, zapalenie tkanek oczodołu i rozpoczyna antybiotykoterapię ogólną. U dzieci konieczna jest wówczas hospitalizacja.

Jęczmień na powiece - ile trwa?

Jęczmień z reguły ulega samoograniczeniu. W większości przypadków jęczmienie pękają samoistnie w ciągu 1–2 tygodni. Najczęściej goją się one bez pozostawienia blizn.

Jęczmień na oku - powikłania

Najczęstszym powikłaniem jęczmienia jest jego przejście w postać przewlekłą. Tworzy się wówczas gradówka, która powoduje kosmetyczne zniekształcenie powieki i powstanie bezbolesnego guzka.

Jęczmień - jakie jest rokowanie?

Rokowanie w przypadku typowych jęczmieni jest dobre. Najczęściej goją się one bez pozostawienia blizn. Częste są jednak nawroty choroby. Jęczmienie mogą ponownie się pojawiać nawet przy prawidłowo prowadzonym leczeniu zachowawczym lub chirurgicznym, zwłaszcza jeśli pacjenci z zapaleniem brzegów powiek nie dbają w wystarczający sposób o ich higienę. Zapalenie brzegów powiek jest stanem, którego z reguły nie daje się trwale wyleczyć, podobnie jak, będącego często jego przyczyną, łojotoku czy trądziku różowatego. Pacjenci z trądzikiem różowatym wymagają leczenia dermatologicznego.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na jęczmień?

Podstawę do rozwoju jęczmieni stanowi zwykle przewlekłe zapalenie brzegów powiek. W leczeniu, a zwłaszcza w zapobieganiu nawrotom jęczmienia ważne jest odpowiednie oczyszczanie brzegów powiek. Nie należy dotykać powiek brudnymi rękami.

Higiena brzegów powiek obejmuje:

  • codzienne rozgrzewanie powiek za pomocą okładów o najwyższej, dobrze tolerowanej temperaturze (pozwalają na upłynnienie zalegającej na brzegach powiek wydzieliny)
  • masaż powiek połączony z lekkim ich uciskaniem (wydzielina zostaje usunięta z gruczołów)
  • oczyszczenie brzegów powiek (dostępnymi w aptekach bez recepty jednorazowymi, hipoalergicznymi chusteczkami (np. Blephaclean) lub wacikami nasączonymi odpowiednim płynem (np. Blephasol)

W trakcie zakażeń oczu należy bezwzględnie zrezygnować z noszenia soczewek kontaktowych.

07.11.2023
Wybrane treści dla Ciebie
  • Złośliwe guzy powiek
  • Wrodzona szczelina powiek
  • Gradówka (guzek na powiece) - jak powstaje, objawy, postępowanie i leczenie
  • Znamię truskawkowe – naczyniak powieki
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta