Zapalenie woreczka łzowego

prof. dr hab. med. Andrzej Stankiewicz
Klinika Okulistyki
Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Co to jest i jakie są przyczyny?

Woreczek łzowy znajduje się w okolicy brzegu przyśrodkowego powieki dolnej w obrębie dołu łzowego kości łzowej (ryc.). Stanowi ważny zbiornik łez na ich drodze z worka spojówkowego do nosa. Bierze udział w pracy pompy łzowej zasysającej łzy z jeziorka łzowego.

Zapalenie woreczka łzowego praktycznie zawsze wiąże się z niedrożnością przewodu nosowo-łzowego, który łączy woreczek łzowy z jamą nosa. Rzadziej przyczyną są uchyłki woreczka łzowego, kamienie dróg łzowych, przebyte zabiegi chirurgiczne nosa i zatok obocznych nosa lub urazy. W wyniku zablokowania odpływu łez z woreczka do jamy nosa dochodzi do jego powiększenia i rozdęcia, a zalegający w nim płyn może ulec zakażeniu.

Jak często występuje?

U dorosłych jest to rzadka choroba, częściej dotyczy niemowląt, u których przewód nosowo-łzowy nie otwarł się samoistnie po urodzeniu (ok. 1–2% noworodków).

U noworodków przyczyną często jest zakażenie wywołane przez dwoinkę zapalenia płuc (S. pneumoniae), natomiast u starszych dzieci częściej występuje zakażenie wywołane przez gronkowca złocistego (S. aureus) i gronkowca skórnego (S. epidermidis). Często zapalenie woreczka łzowego rozwija się w następstwie nadkażenia bakteryjnego po przebyciu wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych (zob. Czerwone oko u dzieci: diagnostyka i leczenie).

Budowa układu łzowego i struktura filmu łzowego
Ryc. Budowa układu łzowego i struktura filmu łzowego. 1 – gruczoł łzowy, 2 – gruczoły tarczkowe (Meiboma), 3 – górny i dolny kanalik łzowy, 4 – wspólny kanalik łzowy, 5 – woreczek łzowy, 6 – przewód nosowo-łzowy

Jak się objawia zapalenie woreczka łzowego?

Z reguły choroba ma ostry przebieg. Pierwsze objawy to ból, zaczerwienienie i obrzęk w przyśrodkowej części powieki dolnej. Towarzyszy temu łzawienie, wydzielina w worku spojówkowym, a nawet gorączka. Obrzęk powieki rozszerza się w stronę nosa, staje się wrażliwy na dotyk (tkliwy), a po uciśnięciu z punktu łzowego wydobywa się wydzielina ropna lub śluzowa. W przypadkach przewlekłych może dojść do powstania przetoki lub torbieli, a nawet ropnia woreczka z przejściem zapalenia na tkanki miękkie oczodołu i twarzy.

Co robić w razie wystąpienia objawów zapalenia woreczka łzowego?

Jeżeli pojawi się gorączka, należy bezwzględnie i natychmiast zgłosić się do lekarza. W przypadkach, gdy ustępuje stan ostry i choroba nabiera charakteru przewlekłego można ostrożnie masować palcem okolice woreczka łzowego, aby usunąć jego zawartość do worka spojówkowego.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Rozpoznanie zapalenia woreczka łzowego, szczególnie w stanach ostrych, jest łatwe i nie wymaga badań dodatkowych. W przypadkach przewlekłych, po ustąpieniu ostrych objawów choroby, decydujące dla rozpoznania jest płukanie dróg łzowych (płyn nie przechodzi wówczas do jamy nosa). W rzadkich, złożonych sytuacjach: po urazach, przy podejrzeniu nowotworu czy uchyłków itp. wykonuje się badanie radiologiczne po podaniu środka cieniującego do dróg łzowych (dakryocystografia); zob. RTG oczodołu. Niekiedy pomocne bywają badania izotopowe.

Jakie są sposoby leczenia zapalenia woreczka łzowego?

U niemowląt postępowanie skierowane jest na szybkie udrożnienie kanału nosowo-łzowego poprzez sondowanie dróg łzowych. Jeśli u dzieci wystąpi ostry stan zapalny bez gorączki, stosuje się ogólnie antybiotyki. Wszystkie dzieci, u których pojawiła się gorączka, należy hospitalizować, ponieważ szczególnie trudno liczyć na ścisłe przestrzeganie zaleceń przez rodziców,. Dorosłych, podobnie jak dzieci, należy zawsze hospitalizować przy pojawieniu się wysokiej gorączki, dostosowując antybiotykoterapię do klinicznej reakcji chorego oraz wyników posiewu i oznaczenia wrażliwości drobnoustrojów chorobotwórczych na antybiotyki (antybiogramu). Pełne leczenie antybiotykami ogólnie w stanach ciężkich u dzieci i dorosłych powinno trwać przynajmniej 10–14 dni. Można również zastosować leczenie wspomagające – antybiotyki w kroplach podawane do worka spojówkowego, ciepłe okłady i delikatny masaż dolnego kąta przyśrodkowego oka. Gdy w wyniku zbyt późno podjętego leczenia utworzył się ropień woreczka, konieczne jest jego chirurgiczne nacięcie i drenaż.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

W porę rozpoczęte właściwe leczenie praktycznie w każdym przypadku prowadzi do całkowitego wyleczenia zapalenia. Przy przejściu zapalenia w stan przewlekły, po ustąpieniu ostrego stanu, wskazana jest interwencja chirurgiczna polegająca na utworzeniu zespolenia nosowo-woreczkowego (dacryocystorhinostomia – DCR) z intubacją rurką silikonową.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Wskazana jest kontrola u okulisty początkowo raz w tygodniu, potem raz na 2–3 miesiące przez około rok. Regularne kontrole połączone z obligatoryjnym płukaniem dróg łzowych. zabezpieczają przed przejściem zapalenia woreczka łzowego w stan przewlekły.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Wystąpienie łzawienia u niemowlęcia powinno skłonić rodziców do wizyty u okulisty. Zwykły masaż okolicy woreczka połączony z płukaniem dróg łzowych w 90% przypadków prowadzi do udrożnienia przewodu nosowo-łzowego. W pozostałych przypadkach konieczne bywa sondowanie dróg łzowych i mechaniczne udrożnienie przewodu. Osoby dorosłe pracujące w warunkach intensywnego zapylenia powinny używać szczelnych okularów ochronnych, a po pracy dokładnie umyć okolicę oka. Ewentualnie można przepłukać worek spojówkowy obojętnymi płynami (np. sól fizjologiczna lub przegotowana woda).

16.06.2014
Zobacz także
  • Zapalenie kanalika łzowego
  • Zapalenie gruczołu łzowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta