×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Tylna niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego

prof. dr hab. n. med. Zofia Mariak, dr n. med. Iwona Obuchowska
Klinika Okulistyki
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Co to jest i jakie są przyczyny?

Tylna niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego (PION), zwana też neuropatią niedokrwienną pozagałkową, jest wynikiem zaburzeń w ukrwieniu tylnego odcinka nerwu wzrokowego, leżącego za gałką oczną w oczodole. Nerw wzrokowy w odcinku pozagałkowym ma bardzo bogate unaczynienie, co sprawia, że zaburzenia przepływu krwi w jednych naczyniach mogą być rekompensowane przez inne.

Ze względu na przyczynę tylną neuropatię niedokrwienną dzieli się na trzy grupy:

  1. postać nietętnicza,
  2. postać tętnicza,
  3. postać pooperacyjna, mająca związek z przebytym zabiegiem chirurgicznym.

Wśród wymienionych grup najczęściej spotykana jest postać nietętnicza, której przyczyną są zaburzenia naczyniowe związane z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, hipercholesterolemią, miażdżycą oraz paleniem tytoniu. U osób z tymi chorobami znacznie częściej stwierdza się objawy choroby niedokrwiennej serca oraz mózgu.

Postać tętnicza tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego, podobnie jak w neuropatii przedniej, dotyczy chorych z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic (zobacz: Przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego).

Przebyte zabiegi operacyjne są zdecydowanie najrzadszą przyczyną zmian niedokrwiennych w tylnym odcinku nerwu wzrokowego. Powikłanie to jest częściej spotykane po operacjach w obrębie rdzenia kręgowego i szyi oraz po zabiegach kardiochirurgicznych, podczas których łatwo może dojść do uszkodzenia tętnic szyjnych, zaopatrujących narząd wzroku w krew. Dodatkowym niekorzystnym czynnikiem związanym z zabiegiem operacyjnym jest możliwy spadek ciśnienia ogólnego i niedokrwistość, powstałe np. w następstwie dużej śródoperacyjnej utraty krwi. Dochodzi wówczas do zmniejszenia przepływu (spadku perfuzji) krwi we wszystkich naczyniach zaopatrujących tylny odcinek nerwu wzrokowego.

Jak często występuje?

Ponieważ rozpoznanie tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego, z uwagi na brak charakterystycznych objawów tej choroby, jest trudne i często pozostaje ona niezdiagnozowana, to dane na temat częstości jej występowania są bardzo skąpe. Generalnie jest to choroba rzadka. Neuropatia tylna występuje dużo rzadziej niż przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego. Według różnych źródeł ryzyko jej rozwoju w wyniku przebytego zbiegu chirurgicznego wynosi 0,018–0,087%. Postać tętnicza rozwija się u około 7% pacjentów z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic. Danych na temat częstości występowania postaci nietętniczej brak.

Jak się objawia?

Pacjent, u którego doszło do rozwoju tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego, skarży się na pogorszenie widzenia, które pojawia się zazwyczaj nagle. Innych objawów pacjent zazwyczaj nie zgłasza. W chorym oku można stwierdzić szerszą źrenicę, która słabo zwęża się w jasnym oświetleniu.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Każde upośledzenie widzenia, zwłaszcza gdy pojawia się nagle, powinno skłaniać chorego do wizyty u lekarza. Także w przypadku podejrzenia tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty.

Jak lekarz ustala diagnozę?

Rozpoznanie tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego jest trudne z uwagi na brak typowych objawów na dnie oka. Wiąże się to z faktem, że proces chorobowy toczy się za gałką oczną i bezpośrednie obejrzenie tego odcinka nerwu wzrokowego, w przeciwieństwie do jego tarczy, jest niemożliwe.

Tylna neuropatia niedokrwienna jest rozpoznawana, gdy spełnione są następujące kryteria diagnostyczne:

  • nagle pojawiający się spadek ostrości wzroku w jednym oku lub rzadziej w obu oczach,
  • zaburzenie odruchu źrenicznego (źrenica nie zwęża się prawidłowo pod wpływem światła),
  • prawidłowy obraz tarczy nerwu wzrokowego w chwili pojawienia się objawów oraz cechy zaniku prostego (tarcza robi się blada) po 4–6 tygodniach,
  • zmiany w polu widzenia o różnym typie,
  • nieprawidłowy wynik badania wzrokowych potencjałów wywołanych (zobacz: Badanie wzrokowych potencjałów wywołanych),
  • wykluczenie innych przyczyn neuropatii wzrokowej w odcinku pozagałkowym.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego jest zazwyczaj mało skuteczne. O ile w postaci tętniczej, analogicznie jak w przedniej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego, stosuje się kortykosteroidy (schemat leczenia identyczny jak w przedniej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego; zobacz: Przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego), to nie istnieje żadne skuteczne leczenie postaci nietętniczej i okołooperacyjnej. Próby poprawy warunków przepływu krwi w naczyniach (warunków hemodynamicznych) u chorych z niedokrwistością i niskim ciśnieniem tętniczym powodują poprawę widzenia tylko u nielicznych pacjentów.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Nie istnieje możliwość całkowitego wyleczenia tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego, a prognozy co do poprawy widzenia, szczególnie w postaci tętniczej i pooperacyjnej, są złe. W tych grupach znacznie częściej, bo aż w około 50% przypadków, zmiany niedokrwienne dotyczą obu oczu.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Pacjent, który przebył neuropatię niedokrwienną w jednym oku, jest zagrożony jej rozwojem w oku drugim, dlatego musi być objęty stałą kontrolą okulistyczną. To lekarz okulista ustala częstość badań kontrolnych, a zależy ona od aktualnego stanu klinicznego pacjenta. Należy jednak pamiętać, że nie powinny być one rzadsze niż raz na rok. W czasie wizyty kontrolnej okulista oceni funkcję nerwów wzrokowych i zleci wykonanie kontrolnego badania pola widzenia.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Nie istnieją żadne skuteczne metody zapobiegania rozwojowi tylnej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego. W profilaktyce podkreśla się konieczność leczenia współistniejących chorób ogólnych, wprowadzenie odpowiedniej diety, w tym cukrzycowej i zmniejszającej stężenie cholesterolu, zaprzestanie palenia tytoniu. Lekarz powinien zapobiegać okołooperacyjnym spadkom ciśnienia ogólnego i niedokrwistości.

22.05.2013
Zobacz także
  • Przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego
  • Pourazowa neuropatia nerwu wzrokowego
  • Dziedziczna neuropatia nerwów wzrokowych Lebera
  • Neuropatia uciskowa nerwu wzrokowego w przebiegu oftalmopatii tarczycowej (wytrzeszcz)
  • Neuropatia toksyczna nerwu wzrokowego
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta