Co to jest i jakie są przyczyny?
Nerw okoruchowy unerwia mięśnie gałkoruchowe: proste (przyśrodkowy, górny i dolny), mięsień skośny dolny oraz mięsień dźwigacz górnej powieki. W nerwie III znajdują się też włókna przywspółczulne, które unerwiają mięśnie wewnątrzgałkowe: zwieracz źrenicy i mięsień rzęskowy.
Najczęstszymi przyczynami uszkodzeń są:
- zmiany naczyniowe w przebiegu cukrzycy i nadciśnienia tętniczego,
- choroby demielinizacyjne,
- nowotwory pierwotne i przerzutowe,
- tętniaki i krwiaki mózgu,
- urazy głowy,
- udar przysadki mózgowej,
- zapalenie naczyń w przebiegu chorób ogólnoustrojowych.
Jak często występuje?
Nie ma dokładnych statystyk dotyczących częstości występowania porażenia nerwu okoruchowego.
Jakie są objawy uszkodzenia?
Uszkodzenia nerwu III mogą się wiązać z porażeniem wszystkich mięśni unerwionych przez ten nerw (tzw. porażenie całkowite), tylko mięśni poruszających gałkę oczną i mięśnia dźwigacza górnej powieki (tzw. porażenie zewnętrzne) lub jedynie mięśni wewnątrzgałkowych (tzw. porażenie wewnętrzne). Uszkodzenie pojedynczych mięśni spotyka się bardzo rzadko. Klinicznymi objawami są:
- opadanie górnej powieki,
- zez rozbieżny ze skręceniem gałki ocznej w stronę nosa,
- ograniczenie przywodzenia oka oraz ruchu w dół i w górę,
- rozszerzenie i brak reakcji źrenicy,
- zaburzenie akomodacji (trudności w czytaniu drobnego druku; zob. Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji),
- podwójne widzenie w całym polu spojrzenia (zob. Podwójne widzenie).
Porażenie spowodowane cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym najczęściej nie łączy się z uszkodzeniem włókien przywspółczulnych nerwu III.
Jakie są sposoby leczenia?
Leczenie powinno być przyczynowe. Jeżeli niedowład się nie cofa po około 6–12 miesiącach od jego wystąpienia, można podjąć leczenie operacyjne mięśni gałkoruchowych. Najczęściej obejmuje ono kilka mięśni zarówno chorego, jak i zdrowego oka, i jest prowadzone etapami. Zabieg ma na celu uzyskanie prawidłowego ustawienia oczu przy patrzeniu na wprost. Operacyjnie można też korygować opadanie górnej powieki.
Co zrobić po zakończeniu leczenia?
Chory wymaga okresowych kontroli okulistycznych.
Jak uniknąć zachorowania?
Należy dążyć do optymalnej kontroli glikemii u chorujących na cukrzycę lub ciśnienia tętniczego u chorujących na nadciśnienie tętnicze. Z uwagi jednak na fakt, że jedną z przyczyn są urazy głowy, należy dążyć do zminimalizowania ich liczby przez odpowiednie zabezpieczenie głowy np. kaskiem ochronnym w czasie pracy czy jazdy na rowerze.
