Mam 26 lat i żółte plamki na powiekach. Widziałam takie plamki u osób starszych i słyszałam, że jest to objaw wysokiego cholesterolu. Natomiast mój cholesterol jest w normie. Czy są jeszcze jakieś inne powody takich plamek? Co zrobić, aby się ich pozbyć?
Jak wyglądają kępki żółte
Kępki żółte (żółtaki, xanthelasma) to żółte, grudkowe zmiany skórne, które najczęściej występują na powiekach w pobliżu kąta wewnętrznego oka. Zmiany te są często symetryczne, mogą zajmować wszystkie cztery powieki, choć częściej zdarzają się w powiekach górnych niż dolnych.
Kępki żółte mają różnorodne kształty, są płaskie lub nieco wypukłe, mają różną wielkość, a w dotyku mogą być miękkie lub półtwarde, choć niekiedy ulegają zwapnieniu i wtedy stają się twarde. Kępki żółte wykazują tendencję do powolnego wzrostu i zlewania się ze sobą. Obecność mnogich kępek określa się jako żółtakowatość (ksantomatozę).
Jak często występują kępki żółte
Kępki żółte występują dość rzadko. W badaniach stwierdzono, że choroba dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn. Zmiany mogą się pojawić między 15. a 73. rokiem życia, jednak szczyt częstości występowania kępek żółtych stwierdza się w 4. i 5. dekadzie życia.
Rodzaje żółtaków
Kępki żółte mogą się pojawiać nie tylko na powiekach. Rzadsze rodzaje kępek żółtych obejmują:
- kępki żółte guzowate – guzki w kolorze żółto-pomarańczowym, zwykle pojawiają się na skórze nad stawami lub powierzchniami zgięciowymi kończyn
- kępki żółte wysiewne – drobne żółte lub różowawe grudki o wielkości od 1 do 5 mm, które zwykle pojawiają się na zgięciowych powierzchniach kończyn i pośladkach
- kępki żółte ścięgien – gładkie guzki w kolorze skóry występujące nad ścięgnami lub więzadłami, najczęściej w okolicy ścięgna Achillesa
- kępki żółte płaskie – poza powiekami miękkie, żółtawe guzki mogą pojawiać się na szyi, ramionach, tułowiu lub pod pachami
- kępki żółte brodawkowate – płaskie lub brodawkowate grudki, które najczęściej pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej lub na skórze okolicy krocza.
Żółtaki - przyczyny
Powstawanie kępek żółtych wiąże się z pochłanianiem przez makrofagi nadmiernej ilości tłuszczów (lipidów) i tworzenia się w ten sposób tzw. komórek piankowatych, w których obecne są wewnątrzkomórkowe depozyty cholesterolu i jego estrów.
Niemal w połowie przypadków kępki żółte występują u osób ze zwiększonym stężeniem lipidów w surowicy. Niekiedy ich obecność wiąże się ze zmniejszonym stężeniem frakcji cholesterolu o dużej gęstości (tzw. dobrego cholesterolu, HDL) i zwiększonego stężenia frakcji cholesterolu o niskiej gęstości (tzw. złego cholesterolu, LDL). Kępki żółte stwierdza się częściej u chorych z hiperlipidemią typu II oraz typu IV. Opisano rodzinne przypadki występowania tych zmian. Jednak większość kępek żółtych dotyka osoby, u których nie ma żadnych zaburzeń lipidowych.
Czy należy usuwać kępki żółte?
Kępki żółte mają charakter łagodny i nie wykazują tendencji do złośliwienia. Sprawiają głównie problemy kosmetyczne. Obecność kępek żółtych nie zaburza funkcji powiek. Rozpoznanie stawia się na podstawie wyglądu zmian skórnych. Inne zmiany rzadko przypominają kępki żółte, jednak w przypadku jakichkolwiek wątpliwości diagnostycznych wskazane jest chirurgiczne usunięcie zmian i badanie histopatologiczne.
Kępki żółte - metody usuwania
Najczęstszy sposób postępowania polega na wycięciu chirurgicznym. Jest to szczególnie przydatne w przypadku małych zmian o charakterze liniowym. Niewielkie blizny można wówczas całkowicie ukryć w fałdach skórnych powiek, zwłaszcza górnych. W przypadku zmian umiejscowionych w powiekach dolnych ryzyko powstania blizn zawsze jest nieco większe niż w przypadku powiek górnych.
Inną opcją są zabiegi laserowe lub krioterapia. Zaletą takiego postępowania jest brak krwawienia, brak konieczności zakładania szwów skórnych oraz krótki czas trwania procedury. Należy jednak pamiętać, że także przy tej metodzie leczenia istnieje ryzyko powstania blizn, jak również odbarwienia skóry.
Czy po usunięciu żółtaki mogą się pojawić ponownie?
Niestety nawroty – czy to po leczeniu chirurgicznym, czy po leczeniu laserowym – są częste. Po chirurgicznym usunięciu kępek żółtych u ok. 40% pacjentów zmiany pojawiają się na nowo. W przypadku kolejnego zabiegu chirurgicznego prawdopodobieństwo nawrotów jest jeszcze większe. Dwadzieścia sześć procent nawrotów ma miejsce w ciągu pierwszego roku po zabiegu. Ryzyko nawrotów jest większe u pacjentów z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz u tych, u których zmiany wystąpiły na wszystkich czterech powiekach.
Czy można zapobiegać pojawieniu się żółtaków?
Z powodu częstszego występowania kępek żółtych u chorych z zaburzeniami gospodarki lipidowej zaleca się badanie stężenia LDL, HDL i triglicerydów. W przypadku występowania u pacjenta zaburzeń gospodarki lipidowej zaleca się stosowanie diety niskotłuszczowej oraz różnego rodzaju leków, w zależności od typu tych zaburzeń. Należy jednak pamiętać, że zmiana nawyków żywieniowych i diety, choć niezwykle istotna u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi, tylko w niewielkim stopniu powoduje cofanie się kępek żółtych w skórze.
Czy kępki żółte mogą same zniknąć?
Kępki żółte powiek zwykle nie znikają bez leczenia. Przeciwnie, mają tendencje do powiększania się i rozrastania.
