Skórzak rogówki

Co to jest i jakie są przyczyny?

Skórzak rogówki to wrodzony szarawy guzek łagodny o różnych rozmiarach, który pokrywa rąbek rogówki, najczęściej w części dolnoskroniowej. Jest on zbudowany z tkanki włóknisto-tłuszczowej, pokryty jest zrogowaciałym nabłonkiem i może zawierać elementy skóry: mieszki włosowe, gruczoły łojowe i potowe. Skórzak rogówki występuje w jednym oku. Zazwyczaj nacieka zrąb rogówki i twardówkę, nie przekraczając ich granic. Może być przyczyną niezborności (astygmatyzm) i niedowidzenia oka (zob. Astygmatyzm [niezborność], Niedowidzenie). Skórzaki mają zwykle małe rozmiary i nie przesłaniają osi widzenia, która przechodzi przez centralną część rogówki. Duże guzy mogą jednak rozrastać się do tego miejsca i wówczas są przyczyną słabego widzenia. Jeśli oko jest niedowidzące, po pewnym czasie ustawia się w zezie.

Jak często występuje?

Skórzak rogówki występuje rzadko, niektórzy badacze oceniają częstość jako 1–3 na 10 000 członków populacji przed 16. rokiem życia. Skórzaki rogówki nie dziedziczną się z wyjątkiem występujących w zespole Goldenhara.

Jak się objawia?

Skórzak rogówki widoczny jest gołym okiem. Jest to kopulasty, matowy guzek o szarawym zabarwieniu i niedużych rozmiarach od 2 do 10 mm. Pokrywa on rąbek rogówki i nacieka sąsiednią część rogówki i twardówki. Zwykle umiejscawia się w kwadrancie skroniowodolnym rogówki.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz zbiera wywiad pytając, czy w rodzinie występowały guzki na rogówce, inne wady wrodzone oczu lub zespoły wad, jak przebiegała ciąża, czy matka zażywała leki w tym okresie, używki, piła alkohol, przechodziła choroby infekcyjne. Przy opisie guza odnotowuje rozmiary guzka w milimetrach oraz podaje, w jakim stopniu pokrywa go dolna powieka przy patrzeniu na wprost. Badanie ostrości wzroku wykazuje widzenie prawidłowe lub osłabione (zob. Badanie ostrości wzroku do dali i Badanie ostrości wzroku do bliży). Ciśnienie wewnątrzgałkowe jest w normie. Odruchy źrenic na światło są zwykle prawidłowe (zob. Zaburzenia źreniczne).

W biomikroskopie ocenia się szerokość pasma tkanki tłuszczowej, które przebiega w rogówce na granicy guzka, oraz przybliżoną grubość skórzaka (zob. Badanie w lampie szczelinowej [biomikroskopia]). Pozostałe elementy gałki ocznej oraz drugie oko są zwykle zbudowane prawidłowo. Po zakropleniu oczu 0,5–1% tropikamidem oznacza się refrakcję układu optycznego i ocenia przezroczystość soczewki, ciała szklistego i szczegóły dna oka zazwyczaj prawidłowe.

Jeśli zachodzi podejrzenie zespołu Goldenhara, w którym bardzo często występują skórzaki rogówki, należy przeprowadzić odpowiednie badania pediatryczne, laryngologiczne, ortopedyczne i radiologiczne, aby go wykluczyć.

Jakie są sposoby leczenia?

Mały skórzak wymaga regularnej obserwacji lekarskiej, ponieważ z czasem może się powiększać. Jeżeli skórzak jest duży, wypukły, szpecący i grozi upośledzeniem ostrości wzroku, wskazane jest leczenie chirurgiczne. Gdy po wyłuskaniu skórzaka powstaje duży, głęboki ubytek, może być konieczne częściowe warstwowe przeszczepienie rogówki. Niezależnie od wielkości zmiany zawsze pozostaje blizna i niezborność rogówki (zob. Astygmatyzm (niezborność)). Zarówno wady refrakcji, jak i niezborność należy korygować, a niedowidzenie leczyć (zob. Niedowidzenie). Jeżeli występuje zez, to można przeprowadzić jego leczenie operacyjne. Usunięty guz przesyła się do badania anatomopatologicznego.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie jest możliwe, choć po usuniętej zmianie pozostaje mniejsza lub większa blizna. Skórzak nie powoduje wznowy.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia konieczne są kontrolne badania okulistyczne, których terminy określa lekarz leczący. Jeśli są skorygowane wady refrakcji to co pół roku, jeśli leczone niedowidzenie co 2 miesiące.