×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Toksokaroza oczna

prof. dr hab. med. Marek Prost
Centrum Okulistyki Dziecięcej w Warszawie

Co to jest i jakie są przyczyny?

Toksokaroza oczna to choroba zapalna siatkówki i naczyniówki wywołana przez pasożyta układu pokarmowego psów Toxocara canis. Do zarażenia dochodzi przez połknięcie jaj pasożyta, które z odchodami zwierząt trafiają do piasku (np. w piaskownicach) i ziemi. Przyczyną zachorowania jest zazwyczaj niezachowanie zasad higieny (tzw. choroba brudnych rąk lub spożywanie niemytych warzyw). W przewodzie pokarmowym człowieka z jaj wylęgają się larwy, które penetrują ścianę jelit, wnikają do naczyń krwionośnych i drogą krwi dostają się do różnych narządów, najczęściej do wątroby, płuc, mózgu i oczu, gdzie powodują zmiany zapalne.

Jak często występuje?

Toksokaroza jest częstą przyczyną stanów zapalnych siatkówki i naczyniówki, szczególnie w populacji dzieci w miastach.

Jak się objawia?

Zmiany występują zazwyczaj w jednym oku u dzieci w wieku 2–9 lat, przy czym ich ogólny stan zdrowia jest dobry. Podstawowym objawem jest powolne pogarszanie się ostrości wzroku, co się wiąże z przewlekłym, ziarninującym zapaleniem siatkówki, naczyniówki i/lub nerwu wzrokowego. Stopień upośledzenia widzenia zależy od tego, gdzie jest umiejscowione ognisko zapalne oraz jak ciężki jest stan zapalny.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Toksokarozy ocznej nie mogą rozpoznać rodzice dziecka. Właściwą diagnozę może postawić tylko lekarz okulista po zbadaniu dna oka. Chorobę można podejrzewać, jeżeli dziecko ma kontakt z psami (szczególnie szczeniakami).

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz okulista rozpoznaje toksokarozę oczną po przeprowadzeniu badania dna oka (zob. Wziernikowanie dna oka). Choroba występuje w trzech najczęstszych postaciach.

Przewlekłe zapalenie wnętrza gałki ocznej

Objawem jest stan zapalny tęczówkiciała rzęskowego (czasami z obecnością ropy w komorze przedniej, inaczej ropostek). Towarzyszy mu duży wysięk w ciele szklistym, który może być widoczny nawet gołym okiem w postaci objawu białej źrenicy. Stan zapalny występuje w jednym oku i nie powoduje bólu gałki ocznej. Po ustąpieniu zapalenia mogą powstać błony i pasma włókniste w ciele szklistym, które pociągając siatkówkę, powodują jej pofałdowanie, a czasami odwarstwienie.

Ziarniniak w tylnym biegunie oka

Jest on widoczny wziernikowo jako białożółta, okrągła, uniesiona do ciała szklistego masa w okolicy plamki, pęczka plamkowo-tarczowego lub koło tarpczy nerwu wzrokowego. Czasami towarzyszy temu wysięk w otaczającym ciele szklistym. Ziarniniak może powodować pociąganie siatkówki i powstawanie w niej fałd.

Toksokaroza oczna – mały ziarniniak w plamce siatkówki
Ryc. 1. Toksokaroza oczna – mały ziarniniak w plamce siatkówki

Toksokaroza oczna – ziarniniak poniżej tarczy nerwu wzrokowego z pasmem włóknistym ciągnącym się do tarczy nerwu wzrokowego
Ryc. 2. Toksokaroza oczna – ziarniniak poniżej tarczy nerwu wzrokowego z pasmem włóknistym ciągnącym się do tarczy nerwu wzrokowego

 Toksokaroza oczna – duży ziarniniak w plamce powodujący pofałdowania siatkówki
Ryc. 3. Toksokaroza oczna – duży ziarniniak w plamce powodujący pofałdowania siatkówki

Ziarniniak na obwodzie dna oka

Ma on wygląd podobny do ziarniniaka tylnego bieguna oka, ale stwierdza się go na obwodzie dna oka. Często towarzyszy mu pasmo włókniste ciągnące się w kierunku tylnego bieguna lub tarczy nerwu wzrokowego.

Przewlekłe zapalenie wnętrza gałki ocznej i ziarniniak w tylnym biegunie oka powodują znaczne pogorszenie widzenia. W przypadku ziarniniaków obwodowych ostrość wzroku może być dobra.

Dodatkowo wykonuje się badania laboratoryjne. O toksokarozie świadczy dodatni odczyn serologiczny testu ELISA (test immunoenzymatyczny) oraz zwiększony odsetek eozynofilów w surowicy krwi (zwiększenie odsetka tych komórek z prawidłowych wartości 1–5% do 40–50% liczby białych krwinek). Duży odsetek eozynofilów stwierdza się również w chorobach alergicznych.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwpasożytniczych (dietylkarbamazyna lub tiabendazol). Konieczne jest równoczesne stosowanie kortykosteroidów ogólnie lub okołogałkowo, ponieważ rozpad larwy w siatkówce po podaniu leków przeciwpasożytniczych może nasilić odczyn zapalny w tkankach oka. Ze względu na możliwość wystąpienia zmian ogólnych i działania niepożądane stosowanych leków, leczenie dzieci powinno być prowadzone wspólnie z pediatrą.

W przypadku zwłóknień w ciele szklistym i odwarstwienia siatkówki konieczne jest wykonanie witrektomii.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwe jest wyleczenie stanu zapalnego, ale nieodwracalne uszkodzenie siatkówki, do którego prowadzi proces zapalny, i jej pociąganie przez powstałe blizny może powodować pogorszenie widzenia w różnym stopniu.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia chorzy powinni być okresowo badani okulistycznie co 3–6 miesięcy ze względu na możliwość reaktywacji stanu zapalnego oraz rozwoju odwarstwienia siatkówki.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Najważniejsze jest zachowanie zasad higieny. Należy często myć ręce (szczególnie po powrocie ze spaceru, przed jedzeniem i po kontaktach z psami) oraz dokładnie płukać warzywa i owoce.

Zarażenia pasożytem można uniknąć również, ograniczając kontakty dzieci z nieznanymi psami oraz zachowując odpowiednią higienę w rodzinach mających dzieci i psy (dokładne usuwanie odchodów psa z domu i ogrodu, unikanie przez dzieci części domu lub ogrodu, które mogą być zanieczyszczone odchodami psów).

Istotne znaczenie ma również ochrona miejsc zabaw dzieci, szczególnie piaskownic, przed ich zanieczyszczaniem przez psy oraz okresowa wymiana piasku w piaskownicach.

20.02.2014
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta