×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Wirusowe zapalenia spojówek

prof. dr hab. n. med. Marek Prost
Centrum Okulistyki Dziecięcej w Warszawie

Wirusowe zapalenia spojówek najczęściej są spowodowane przez adenowirusy (są to epidemiczne zapalenia rogówki i spojówki, gorączka gardłowo-spojówkowa) oraz wirusa opryszczki (zob. Opryszczkowe zapalenie spojówek), rzadziej zaś przez wirusy ospy wietrznejpółpaśca, wirusy brodawczaka ludzkiego (zob. Łagodne zmiany guzkowe powiekŁagodne zmiany guzkowe spojówek), wirusy wywołujące mięczaka zakaźnego lub pikornawirusy. Do zakażenia dochodzi drogą kontaktową przez dotykanie rękami przedmiotów, na których znajdują się wirusy, i przenoszenie ich na powieki. Wirusowe zapalenia spojówek są bardzo zakaźne i często występują w postaci epidemii (szczególnie w przypadku adenowirusów i pikornawirusów). Typowymi objawami klinicznymi są: znaczne przekrwienie spojówek (zob.: Zaczerwienienie oka), obfita wydzielina surowicza (wodnista; zob. Wydzielina w oku), obrzęk powiek oraz odczyn grudkowy w spojówkach. Zapaleniu spojówek mogą towarzyszyć zmiany w obrębie rogówki. Zapalenia wirusowe trwają dłużej niż bakteryjne, zazwyczaj 2–3 tygodnie. Przyuszne węzły chłonne są często powiększone. Zazwyczaj zapalenie spojówek towarzyszy lub następuje po zapaleniu górnych dróg oddechowych lub gardła.

Epidemiczne zapalenie spojówek i gorączka gardłowo-spojówkowa

Co to jest i jakie są przyczyny?

Epidemiczne (nagminne) zapalenie spojówek wywołują adenowirusy. Jest ono bardzo zakaźne i prowadzi do epidemii. Gorączka gardłowo-spojówkowa jest spowodowana przez wirusy z grupy adenowirusów, lecz przez inne serotypy niż te, które powodują epidemiczne zapalenie spojówki. Do zakażenia dochodzi metodą kontaktową przez przenoszenie wirusów dłońmi na powieki i do oczu.

Jak często występuje?

Epidemiczne zapalenie spojówek, jak wskazuje sama nazwa, występuje w postaci epidemii. Obserwuje się wówczas masowe występowanie tej choroby.

Jak się objawia?

Najbardziej charakterystyczne cechy choroby to:

  • występowanie w postaci epidemii,
  • obecność obfitej, surowiczej wydzieliny (zob. Wydzielina w oku),
  • odczyn grudkowy spojówek,
  • występowanie charakterystycznych zmian w rogówce,
  • okres trwania objawów do 3 tygodni,
  • towarzyszące zapalenia górnych dróg oddechowych.

Choroba rozpoczyna się nagle. Początkowo zapalenie rozwija się jednym oku, drugie oko zostaje zajęte po około 2 dniach.

Klinicznie zapalenie objawia się:

Węzły chłonne (najczęściej przyuszne) są zazwyczaj powiększone. Typowym powikłaniem są nacieki w rogówce. Pojawiają się one po około 2 tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów zapalenia i mają postać licznych, drobnych, okrągłych nacieków pod nabłonkiem rogówki. Powodują one pogorszenie widzenia i światłowstręt. Zazwyczaj znikają po 2–3 tygodniach, ale u niektórych chorych ich całkowite ustąpienie może trwać nawet pół roku. Zmianom w oczach często towarzyszą zapalenia górnych dróg oddechowych. Epidemiczne zapalenie spojówek jest zakaźne przez 3 tygodnie od wystąpienia objawów.

Epidemiczne zapalenie spojówki
Ryc. 1. Epidemiczne zapalenie spojówki. Widoczny znaczne przekrwienie spojówek, odczyn grudkowy i obfita wydzielina surowicza.

Liczne, niewielkie, okrągłe nacieki pod nabłonkiem rogówki w przebiegu epidemicznego zapalenia spojówki
Ryc. 2. Liczne, niewielkie, okrągłe nacieki pod nabłonkiem rogówki w przebiegu epidemicznego zapalenia spojówki.

Gorączka gardłowo-spojówkowa charakteryzuje się:

  • wysoką temperaturą,
  • zapaleniem gardła,
  • zapaleniem spojówek,
  • tkliwością i powiększeniem węzłów chłonnych przyusznych.

Przebieg i objawy oczne są bardzo podobne do epidemicznego zapalenia spojówek, ale przeważnie są mniej nasilone. Rzadziej występują również nacieki w rogówce.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Epidemiczne zapalenie spojówki jest chorobą bardzo zakaźną, dlatego należy odizolować chorego od innych osób. Nie należy też dotykać palcami okolicy oczu, bo może to powodować przenoszenie wirusów na otaczające przedmioty, które z kolei są źródłem zakażenia dla innych osób.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz rozpoznaje epidemiczne zapalenie spojówek na podstawie wywiadu (epidemia zachorowań) i przebiegu klinicznego (nagły początek, bardzo obfita surowicza wydzielina, duży obrzęk powiek, odczyn grudkowy spojówek, światłowstręt, powiększenie węzłów chłonnych). Bardzo charakterystyczne są okrągłe nacieki w powierzchownych warstwach rogówki widoczne najlepiej w biomikroskopie (lampie szczelinowej, ale czasami możliwe do zobaczenia gołym okiem).

Hodowle wirusowe oraz testy immunologiczne zazwyczaj nie są pomocne w ustaleniu rozpoznania, ze względu na często długi okres oczekiwania na wyniki i ograniczoną dostępność tych badań.

Jakie są sposoby leczenia?

Obecnie jedyną możliwością leczenia jest podanie gancyklowiru (link – indeks leków) w postaci 0,15% żelu do oczu. Lek ten ma jednak działanie przeciwwirusowe tylko w stosunku do niektórych serotypów adenowirusów. Nacieki w rogówce ulegają samoistnemu wchłonięciu w okresie od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie stanu zapalnego możliwe jest w ciągu 3 tygodni, przy czym nacieki w rogówce mogą zniknąć dopiero po kilku miesiącach.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Wskazane są okresowe kontrole.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Ponieważ epidemiczne zapalenie spojówek jest bardzo zakaźne, do zakażenia zaś dochodzi metodą kontaktową, przez dotykanie rękami przedmiotów, na których znajdują się wirusy i przenoszenie ich na powieki, należy bezwzględnie unikać kontaktu z chorującymi osobami oraz przedmiotami, które zostały przez nie dotknięte. Chorzy powinny być odizolowani od otoczenia przez 3 tygodnie, aby nie zakażać kolejnych osób.

29.11.2013
Zobacz także
  • Zaczerwienienie oka (czerwone oko; zespół czerwonego oka)
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zapalenie spojówek w przebiegu mięczaka zakaźnego
  • Zapalenie spojówek w przebiegu półpaśca lub ospy wietrznej
  • Zapalenie spojówek spowodowane przez pikornawirusy
  • Opryszczkowe zapalenie spojówek
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta