Pytanie nadesłane do redakcji
Jak często robić badanie żółtej plamki?
Odpowiedział
dr med. Arkadiusz Pogrzebielski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego w Krakowie
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków
Scanmed, Szpital św. Rafała w Krakowie
Plamka (macula) to centralna część siatkówki, która odpowiada za dobrą ostrość wzroku, poczucie kontrastu i widzenie barwne.
Choroby plamki (makulopatie) objawiają upośledzeniem ostrości widzenia, postrzegania kolorów, zaburzeniami poczucia kontrastu, pomniejszeniem lub powiększeniem oglądanych przedmiotów lub falowaniem obserwowanych linii prostych, jak również pojawieniem się ubytków w pola widzenia.
Wśród chorób, które powodują uszkodzenie plamki wymienić można, m.in. zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD), różne rodzaje obrzęku plamki (np. w przebiegu cukrzycy lub chorób naczyń krwionośnych, torbielowaty obrzęk plamki), uszkodzenia wywołane przez urazy, promieniowanie (także oparzenia słoneczne) lub toksyczne działanie leków (np. niektórych leków stosowanych w leczeniu malarii, schizofrenii, raka sutka), zapalenia siatkówki i/lub naczyniówki, zwyrodnienia (np. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki), dziedziczne choroby siatkówki nazywane dystrofiami, rozwój patologicznych błon przedsiatkówkowych itp.
Do badań, za pomocą których ocenia się funkcję plamki należą: badanie ostrości wzroku, widzenia barwnego, poczucia kontrastu, test Amslera, wziernikowanie dna oka, optyczna koherentna tomografia (OCT), angiografia fluoresceinowa, angiografia indocyjaninowa, perymetria (w tym mikroperymetria), czy badania elektrofizjologiczne.
Jak widać istnieje mnogość zarówno chorób, jak i sposobów badania plamki, co oznacza, że trudno jest określić częstość wykonywania takich badań. Najlepiej jest zapytać prowadzącego lekarza o to, jak często należy te badania przeprowadzać.
Prostym testem umożliwiającym samokontrolę jest test Amslera, który można wykonywać nawet codziennie. Test ten polega na obserwacji z odległości 30–40 cm (jeśli to konieczne w okularach do czytania) w dobrym oświetleniu każdym okiem oddzielnie testu składającego się z regularnych kratek. Badanym okiem należy patrzeć w centralny punkt oznaczony czarną kropką i, jednocześnie, nie poruszając okiem, obserwować pozostałą część siatki. Jeśli wszystkie linie pozostają proste, a kwadraty równe, oznacza to, że siatkówka w plamce jest zdrowa. W przypadku zaburzeń widzenia linie proste ulegają wygięciu (falowaniu), kwadraciki mogą wydawać się powiększone lub pomniejszone, a część linii może przestać być widoczna.
Ryc. 1. Test Amslera
Ryc. 2. Zaburzenia widoczne w teście Amslera. Po lewej stronie od punktu fiksacji – mroczek. Po prawej stronie od punktu fiksacji – wyginanie się linii (metamorfopsje)