×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zwiększone wymiary rogówki

dr n. med. Agnieszka Kudasiewicz-Kardaszewska
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego
Nałęczów/Rzeszów/Kraków

Rogówka to przezroczysta przednia błona oka będąca równocześnie pierwszą częścią jego układu optycznego. Prawidłowa wielkość, kształt oraz przejrzystość rogówki decydują o prawidłowym funkcjonowania całego układu optycznego oka, którego jest ona najważniejszym elementem (zob. Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji). Średnica rogówki w poziomie wynosi u noworodka 10 mm, u dorosłego zaś – 12 mm. W pionie ma ona zarówno u dzieci, jak i u dorosłych średnicę o 1 mm mniejszą. W 2. roku życia dziecka rogówka osiąga wymiary jak u dorosłych.

Rogówka olbrzymia

Co to jest i jakie są przyczyny?

Średnica rogówki olbrzymiej mierzona w południku poziomym jest równa lub większa niż 13 mm (ryc. 1) i zazwyczaj występuje w obu oczach. Jest to stan niepostępujący i ma charakter dziedziczny. Rogówka olbrzymia (łac. megalocornea) dotyczy częściej mężczyzn (jest to tzw. dziedziczenie cechy recesywnej związanej z płcią: pojawia się u chłopców, a przekazywana jest przez ich matki, zdrowe nosicielki cechy; bywa dziedziczona w sposób autosomalny dominujący, choć może być tzw. wadą występującą sporadycznie). Wada ta może mieć związek z zaburzeniami syntezy głównego białka rogówki – kolagenu, gdyż towarzyszy zazwyczaj chorobom o takim podłożu.


Ryc. 1. Rogówka olbrzymia – megalocornea. Średnica rogówki w poziomie 13 mm, grubość rogówki i ciśnienie śródgałkowe prawidłowe (ze zbiorów prof. G.O.H. Naumanna za zgodą)

Jak często występuje?

Jest to wada rzadka zazwyczaj występująca rodzinnie. Częstość występowania nie jest znana.

Jak się objawia?

W porównaniu z rogówką prawidłową rogówka olbrzymia od urodzenia ma większą średnicę i jest cieńsza. Rogówka może być bardziej wypukła, ale wyniki pomiarów krzywizny rogówki (keratometria) są zazwyczaj prawidłowe. Rogówka zachowuje też przejrzystość, gdy gęstość komórek śródbłonka tylnej warstwy rogówki, która odpowiada za tę cechę, jest prawidłowa.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku stwierdzenia tzw. dużych oczu u dziecka należy zgłosić się z nim do badania okulistycznego, aby ustalić, czy nie jest to spowodowane przez inną, zagrażającą widzeniu chorobę oczu, jaką jest jaskra wrodzona z wolooczem. Ponieważ w łagodnych przypadkach jaskry wrodzonej nie pojawia się charakterystyczny dla jaskry występującej w późniejszym wieku wzrost ciśnienia śródgałkowego, duża rogówka może być pierwszym jej objawem. Poza tym badanie okulistyczne i ogólne jest potrzebne w celu wykluczenia innych ewentualnych nieprawidłowości ocznych i ogólnoustrojowych (tab.).

Tabela. Nieprawidłowości oczne i ogólnoustrojowe
Nieprawidłowości oczne Nieprawidłowości ogólnoustrojowe
astygmatyzm albinizm
zaćma zespół Downa
jaskra wrodzona karłowatość
krótkowzroczność rybia łuska
przemieszczenie soczewki zespół Marfana

Jak lekarz stawia diagnozę?

Charakterystyczną cechą rogówki olbrzymiej jest jej średnica pozioma przekraczająca 13 mm, dlatego do postawienia diagnozy wystarcza jej pomiar.

Oprócz prawidłowych wymiarów zewnętrznych do prawidłowego funkcjonowania rogówki jako elementu układu optycznego oka ważny jest jej kształt, zwłaszcza promień krzywizny, mierzony podczas keratometrii, gdyż decyduje on o mocy łamiącej rogówki, która prawidłowo wynosi 42–45D.

Jednocześnie ważne jest badanie wady wzroku (wad refrakcji oka; zob. KrótkowzrocznośćUkład optyczny oka i zaburzenia akomodacji), które mogą towarzyszyć rogówce olbrzymiej. Zazwyczaj jest to astygmatyzm lub wysoka krótkowzroczność. Badanie wady wzroku u dzieci odbywa się prawidłowo po porażeniu akomodacji, tj. po zakropleniu do oczu kropli rozszerzających źrenicę i porażających działanie odpowiadającego za akomodację (zob. Układ optyczny oka i zaburzenia akomodacji), takich jak tropikamid lub cyklopentolat, a u małych dzieci – atropiny. Należy też zmierzyć długość gałki ocznej w badaniu USG (zob. Ultrasonografia w prezentacji A [biometria]), gdyż pozwala ono ocenić, czy mamy do czynienia z wysoką krótkowzrocznością osiową (zob. Krótkowzroczność), w której gałka oczna jest znacznie dłuższa niż przeciętnie (>24 mm).

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie obejmuje korekcję wad wzroku powiązanych z rogówką olbrzymią. Ponieważ wada ta wykrywana jest w dzieciństwie, koryguje się ją najczęściej okularami lub soczewkami kontaktowymi, przy czym soczewki kontaktowe są szczególnie przydatne w przypadku jednostronnej wysokiej wady wzroku przy braku wady w oku drugim. Korekcja laserowa nie jest możliwa w przypadku rogówki olbrzymiej, ponieważ takie rogówki są zbyt cienkie dla wykonania zabiegów laserowych.

Co zrobić po zakończeniu leczenia?

Wskazane są okresowe badania kontrolne.

Czy można uniknąć zachorowania?

Choroba ma charakter wrodzony i nie można zapobiec jej wystąpieniu. Chorzy powinni stosować ochronę na oczy podczas uprawiania sportu i unikać sportów kontaktowych, aby zapobiec wystąpieniu powikłań związanych z chorobą.

Rogówka kulista

Co to jest i jakie są przyczyny?

Rogówka kulista (łac. keratoglobus) to obustronna wada rogówki ujawniająca się tuż po urodzeniu (ryc. 2). Charakteryzuje się uogólnionym ścieńczeniem rogówki na całym jej obszarze, przez co przybiera ona kształt kulisty, a to z kolei wiąże się ze zwiększeniem jej mocy łamiącej do 60–70D. Rogówka kulista pozbawiona jest przedniej części zrębu (zob. Budowa narządu wzroku – rogówka), a w jej tylnej warstwie (błona Descemeta) występują pęknięcia. Śródbłonek rogówki jest prawidłowy.

Rogówka kulista Rogówka kulista
Ryc. 2. Rogówka kulista – keratoglobus (ze zbiorów prof. G.O.H. Naumanna za zgodą)

Jak często występuje?

Jest to wada wrodzona rogówki bardzo rzadko występująca. Zazwyczaj wykrywa się ją u nastolatków i młodych dorosłych w związku z pogarszającą się ostrością wzroku. Czasami bywa mylnie rozpoznawana jako częściej występujący stożek rogówki.

Jak się objawia?

Rogówka kulista jest przejrzysta, ma prawidłowe wymiary w poziomie i w pionie, ale jej grubość wynosi 1/3–1/5 normy. Często towarzyszy jej krótkowzroczność związana ze zwiększeniem mocy łamiącej rogówki. Pierwszym objawem może być obrzęk i przymglenie rogówki w centrum wskutek samoistnych pęknięć błony Descemeta (zob. Budowa narządu wzroku).

Niekiedy dochodzi do pęknięć gałki ocznej, samoistnych lub po niewielkim urazie tępym (oka lub głowy). Może to świadczyć o istnieniu chorób układowych tkanki łącznej, na przykład zespołu Ehlersa i Danlosa.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Konieczne jest badanie rogówki w lampie szczelinowej (zob. Badanie w lampie szczelinowej). Wykonuje się również pomiary średnicy rogówki, keratometria oraz badanie topografii rogówki. W diagnostyce wadę tę należy odróżnić od stożka rogówki, typowej rogówki olbrzymiej (zob. Rogówka olbrzymia) oraz zwyrodnienia brzeżnego przezroczystego. Pomiar ciśnienia śródgałkowego oraz USG A i B (zob. Ultrasonografia w prezentacji AUltrasonografia w prezentacji B) gałki ocznej mogą być konieczne w celu wykluczenia jaskry wrodzonej z wolooczem.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie obejmuje korekcję krótkowzroczności. W przypadku zmętnień rogówki może zaistnieć konieczność jej przeszczepienia (warstwowe lub drążące), ale ze względu na trudne warunki anatomiczne powinny być one stosowane tylko w stanach absolutnej konieczności, na przykład po pęknięciu gałki ocznej lub w przypadku trwałych zmętnień.

Co zrobić po zakończeniu leczenia?

Wskazane są okresowe badania kontrolne.

Czy można uniknąć zachorowania?

Choroba ma charakter wrodzony i nie można zapobiec jej wystąpieniu. Chorzy powinni stosować ochronę na oczy podczas uprawiania sportu i unikać sportów kontaktowych, aby zapobiec wystąpieniu powikłań związanych z chorobą.

29.03.2017
Zobacz także
  • Zmniejszone wymiary rogówki
  • Niebieskie twardówki
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta