×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Tylne odłączenie ciała szklistego

Jerzy Mackiewicz, Monika Jasielska
Klinika Chirurgii Siatkówki i Ciała Szklistego Katedry Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Ciało szkliste jest galaretowatą, przejrzystą, pozbawioną naczyń krwionośnych strukturą, która wypełnia tylną komorę gałki ocznej. Składa się przede wszystkim z wody (99%) oraz kolagenu i kwasu hialuronowego. Ciało szkliste nadaje objętość i kształt gałce ocznej, a jego zmniejszona objętość prowadzi do obkurczania się gałki ocznej i jej zapadnięcia.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Tylne odłączenie ciała szklistego to oddzielenie ciała szklistego od siatkówki w tylnym odcinku gałki ocznej (ku tyłowi od podstawy ciała szklistego). Wraz z wiekiem zaburzeniu ulega jego żelowa konsystencja – ciało szkliste staje się coraz bardziej płynne. Istnieje kilka możliwych przyczyn obkurczania się ciała szklistego: związana z wiekiem utrata kwasu hialuronowego, a w konsekwencji oddziaływanie elektrostatyczne sąsiadujących ze sobą włókien kolagenowych oraz powstawanie wiązań krzyżowych między włóknami kolagenu. Ponieważ podstawa ciała szklistego nie może ulec odłączeniu, wraz z kurczeniem się ciała szklistego oddziela się jego część tylna.

Odłączenie ciała szklistego może mieć formę ostrą lub przewlekłą. Częściej spotyka się formę ostrą, która rozwija się nagle i prowadzi w krótkim czasie do całkowitego odłączenia ciała szklistego. Postać przewlekła rozwija się stopniowo, postępując przez dłuższy czas, a do całkowitego odłączenia ciała szklistego może dojść w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.

Budowa gałki ocznej

Ryc. Budowa gałki ocznej. 1 – naczyniówka, 2 – twardówka, 3 – rąbek zębaty, 4 – ciało rzęskowe, 5 – część płaska ciała rzęskowego, 6 – wyrostki ciała rzęskowego, 7 – rowek rzęskowy, 8 – tęczówka, 9 – soczewka, 10 – źrenica, 11 – komora przednia, 12 – rogówka, 13 – kąt rogówkowo-tęczówkowy (kąt przesączania), 14 – komora tylna, 15 – więzadełka (obwódka rzęskowa), 16 – ciało szkliste, 17 – tarcza nerwu wzrokowego, 18 – tętnica środkowa siatkówki i żyła środkowa siatkówki, 19 – nerw wzrokowy, 20 – plamka, 21 – siatkówka.

Jak często występuję?

Tylne odłączenie się ciała szklistego występuje u 63% osób powyżej 80. roku życia. Częstość jego występowania wzrasta z wiekiem, w szczególności u chorych po operacji zaćmy i zapaleniach ciała szklistego. U osób krótkowzrocznych powstaje około 10 lat wcześniej niż u osób z prawidłowym wzrokiem.

Jak się objawia?

Objawami tylnego odłączenia ciała szklistego są wrażenia wzrokowe: błyski światła i męty (zob. Błyski w oku).

Błyski świetlne powstają, gdy obkurczające się ciało szkliste pociąga siatkówkę. Są one postrzegane jako „błyskawice” i najczęściej występują w skroniowej części pola widzenia.

Określeniem „męty” oznacza się nagromadzenie zawieszonych w żelu ciała szklistego substancji, takich jak białka lub barwnik, które rzucają cień na siatkówkę. Pacjent postrzega je, szczególnie podczas patrzenia na jasne tło, jako „pajęczynę”, „chmurkę”, „muszkę”.
Nagle pojawiające się męty, jeśli towarzyszy im także widoczna „zasłona” w części pola widzenia, są poważnym objawem odwarstwienia siatkówki.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie wystąpienia wspomnianych objawów, a zwłaszcza nagle pojawiających się mętów, koniecznie należy zgłosić się do lekarza okulisty.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Rozpoznanie tylnego odłączenia ciała szklistego ustala się na podstawie występowania wyżej opisanych objawów oraz badania dna oka po rozszerzeniu źrenic. Rzadko konieczne jest wykonywanie badań dodatkowych, np. OCT (optyczna koherentna tomografia) i/lub USG B (ultrasonografia w prezentacji B).

Jakie są sposoby leczenia?

Nie ma skutecznych metod leczenia tylnego odłączenia ciała szklistego. Istotna jest samokontrola widzenia oraz szybkie reagowanie na pojawienie się niepokojących objawów w celu diagnostyki różnicowej z chorobami objawiającymi się podobnie, takimi jak wylew krwi do komory ciała szklistego, przedarcie/odwarstwienie siatkówki, zapalenie wnętrza gałki ocznej, zapalenie błony naczyniowej lub choroby naczyniowe siatkówki, które wymagają pilnej interwencji.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Objawy ostrego odłączenia ciała szklistego (tj. „błyski w oku”) zwykle ustępują samoistnie z chwilą dokonania się całkowitego odłączenia. Męty mogą pozostać, ale nie wpływają na ostrość wzroku i często osadzają się w dolnej części gałki ocznej, gdzie są niezauważalne.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

W ostrej fazie odłączenia ciała szklistego należy się oszczędzać i ograniczyć wysiłek fizyczny.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Nie są znane sposoby uniknięcia tylnego odłączenia ciała szklistego.

05.04.2016
Wybrane treści dla Ciebie
  • Rozpływ skrzący
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta